Akor Tanımı ve Oluşumu
İki veya daha fazla notanın aynı anda çalınmasıyla oluşan ses kümelerine akor denir. Modern müzikte daha çok üç ya da daha fazla sesin bir araya getirdiği akorlar kullanılır.
Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere, "akor" kavramı ile "dizi" ve "aralık" kavramları arasında güçlü bir ilişki vardır. Seslerin derecelerine göre sıralanmasına dizi diyoruz.
Bir müzik partisyonu belli kalıplar üzerine kurularak dizilir, bu dizilen notalar topluluğuna gam denir. Gamları da "Major ve Minor" gamlar olmak üzere belli başlı iki kalıp üzerinden inceleyebliliriz.
Major Gam: 2 Tam - 1 Yarım - 3 Tam - 1 Yarım>
Minor Gam: 1 Tam - 1 Yarım - 2 Tam - 1 Yarım - 2 Tam
Örneğin C (Do Major) dizisini ele alalım ve major kalıp üzerinde inceleyelim;
C(Do) D(Re) E(Mi) F(Fa) G(Sol) A(La) B(Si) C(Do)
Bu dizideki herhangi bir sesten başlayıp, komşu sesleri atlayarak(üçlü aralıklar oluşturarak), elde edilecek sesleri aynı anda kullanarak, dizinin her bir sesi üzerine yukarıdaki tanıma uygun akorlar oluşturulabilir.
Örnek: Başlangıç sesi C(Do) olsun, C(Do) dizisi üzerinde birer ses atlayarak birer üçlü oluşturduğumda, aşağıdaki akorları elde etmiş olacağım;
1. Akor: C(Do) Major: C(Do) - E(Mi) - G(Sol)
2. Akor: D(Re) Minor: D(Re) - F(Fa) - A(La)
3. Akor: E(Mi) Minor: E(Mi) - G(Sol) - B(Si)
4. Akor: F(Fa) Major: F(Fa) - A(La) - C(Do)
5. Akor: G(Sol) Major: G(Sol) - B(Si) - D(Re)
Görüldüğü üzere C(Do) Major dizisinde herhangi bir ses üzerine üçlüler çıkarak, bu diziye ait 5 akoru bulduk. Bu akorların içerdiği tüm notalar C(Do) Major tonundadır.
Dizilerdeki tüm akorlar bu şekilde belli kalıplar yardımıyla elde edilir, biz burada Major kalıbı kullandık. Diğer temel kalıplar şunlardır; "Minor" kalıp, "Eksiltilmiş (diminished)" kalıp ve "Arttırılmış (augmented)" kalıp.
Kısaca diğer dizi ve kalıplardan da bahsedelim;
Major Akor
Major akorlar, major dizinin 1, 3 ve 5. seslerinden oluşur
C(Do) Major:
C(Do) - E(Mi) - G(Sol) seslerinden oluşur
Minor Akor
Minor akorlar, Major dizinin 1, ♭3 ve 5. seslerinden oluşur. ♭3; dizinin 3. sesinin yarım ses pes(bemol) çalınmasıyla oluşur.
C(Do) Minor:
C(Do) - Eb(Mi Bemol) - G(Sol) seslerinden oluşur.
C(Do) Diminished:
C(Do) - Eb(Mi Bemol) - Gb(Sol Bemol) seslerinden oluşur.
Diminished Akor
Diminished(Eksiltilmiş) akorlar, Major dizinin 1, ♭3 ve ♭5. seslerinden oluşur. ♭3 ve b5; dizinin 3. ve 5. sesinin yarım ses pes(bemol) çalınmasıyla oluşur.
Augmented Akor
Augmented(Arttırılmış) akorlar, Major dizinin 1, 3 ve #5. seslerinden oluşur. #5; dizinin 5. sesinin yarım ses tiz(diyez) çalınmasıyla oluşur.
C(Do) Augmented:
C(Do) - E(Mi) - G#(Sol Diyez) seslerinden oluşur.
Bu yöntemleri birleştirince, tonu belli olan bir şarkının akorlarını bulmak için bazı şemalar ortaya çıkmıştır, yukarıdaki "Akor Bul" aracı da, bu şemaları baz alarak çalışmaktadır.
Tonunu bildiğiniz bir şarkının, hangi akorlardan oluşabileceğini bu araç sayesinde bulabilirsiniz.
İlgili Minör
Her majör dizi, altıncı derecesindeki minör tonuyla ilgili bir ilişkiye sahiptir. Bu kavram, müzik teorisinde "ilgili minör" olarak bilinir. İlgili minör, majör dizinin altıncı derecesinden başlar ve majör dizi ile aynı notaları içerir. İlgili minör ve majör diziler, aynı nota setine sahip olmalarına rağmen farklı başlangıç noktalarından dolayı farklı bir ton merkezine sahiptirler.
Örneğin, C(Do) majör dizisini ele alalım;
C(Do) D(Re) E(Mi) F(Fa) G(Sol) A(La) B(Si) C(Do)
C(Do) majörün altıncı derecesindeki nota, A(La)'dır. Dolayısıyla, C(Do) majörün ilgili minörü A(La) minördür. C(Do) majör ve A(La) minör, aynı nota dizisine sahiptir, ancak farklı bir ton merkezine sahiptirler.
Şimdi de, G(Sol) majör dizisini ele alalım;
G(Sol) A(La) B(Si) C(Do) D(Re) E(Mi) F#(Fa diyez) G(Sol)
G(Sol) majörün altıncı derecesindeki nota, E(Mi)'dir. Dolayısıyla, G(Sol) majörün ilgili minörü E(Mi) minördür. G(Sol) majör ve E(Mi) minör, aynı nota dizisine sahiptir, ancak farklı bir ton merkezine sahiptirler.
İlgili minör kavramı, müzikte tonaliteyi anlamak ve tonal ilişkileri belirlemek için kullanılır. Bir parçanın majör tonuyla ilgili minörü arasındaki geçişler, müziğin duygusal ve melankolik tonlarını zenginleştirir, bestecilerin parçalarını yazarken ve müziği anlarken kilit bir rol oynar. Bu geçişler, bestecilerin eserlerinde duygusal derinlik ve çeşitlilik yaratmalarına olanak tanır.
Bu ilişki, bestecilere çeşitli melodik ve armonik seçenekler sunar. Aynı nota setinin kullanılması, bir parçanın içerisindeki majör ve minör tonlar arasındaki geçişlerin yumuşak ve doğal bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Bu geçişler, dinleyicide farklı duygular uyandırır ve müziğin akışını zenginleştirir.
İlgili minör kavramı, müzik teorisi eğitiminde önemli bir yer tutar. Öğrenciler, bu ilişkiyi anlayarak müzikte tonalite ve modülasyon konusunda daha derin bir bilgi edinirler. Bu bilgi, hem kompozisyon sırasında hem de bir eseri analiz ederken yardımcı olur. İlgili minör ilişkisi, klasik müzikten caz müziğine kadar birçok müzik türünde sıkça kullanılır.
Bu yazıdaki bilgiler, çeşitli chat robotların ilgili sorulara verdikleri cevaplardan oluşturulmuştur.